1397/04/07 08:56
سفر "کالا" مهم‌تر است یا "تکنولوژی"؟
به گزارش پایگاه خبری راد، اینکه همیشه در اذهان عمومی این گمان نقش بسته که به صادرات اهمیت بیشتری داده می‌شود، موضوع تازه‌ای نیست، اما نقش واردات در این بین چیست؟ مساله واردات به کشور تا چه میزان می‌تواند برای ما در تمام حوزه و عرصه‌های کشور تاثیرگذار باشد؟
در این گزارش پاسخ به این سوال که " آیا واردات تکنولوژی بهتر است یا کالا" مورد بررسی قرار گرفته، برخی از کارشناسان، تحلیلگران و مسئولان بر این باورند که ورود تکنولوژی به طور کلی مفید و منطقی نبوده و حتی گاهی وابستگی به همراه می‌آورد. در حقیقت باید با استفاده نیروی جوان و ظرفیت موجود در کشور در راستای این امر حرکت کنیم که خودمان صاحب و دارنده آن تکنولوژی باشیم.
آنها بر این عقیده هستند که اگر هر نوع تکنولوژی را وارد کنیم با اقتصاد مقاومتی، تولید داخلی و توسعه درون‌زا و کالای ساخت ایران مغایرت دارد اما می‌توان با همکاری بعضی از کشورها در زمینه فناوری فعالیت داشت و در نهایت به سمت و سوی خوداتکایی و خودمحوری در راستای تولید قدم برداشت.
ورود تکنولوژی نیازمند ایجاد بستری مناسب است
مهدی غیبی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی، با بیان اینکه به عقیده من وارد کردن تکنولوژی به جای کالا خیلی منطقی نیست، اظهار می‌کند: علت این امر این است که ما ظرفیت و قابلیت تولید علم و تکنولوژی را داریم و اینکه بخواهیم به جای کالا، تکنولوژی را وارد کنیم، مقرون به صرفه نخواهد بود.
وی در ادامه سخنانش به این مساله اشاره می‌کند که نمی‌توان به طور کلی به بیان کرد که با ورود تکنولوژی به کشور و جایگزین کردن آن با کالا نمی‌تواند امری مفید باشد. همچنین در خصوص اینکه برای ورود تکنولوژی باید بستر آن فراهم باشد، تصریح کرد: اما همانطور که در دنیا نیز هست، ابتدا باید ابزار وارد شود که به دنبال آن، تکنولوژی آن نیز وارد می‌شود و از سویی دیگر نیز فرهنگ استفاده از آن تکنولوژی نیز وجود داشته باشد.
با همکاری با سایر کشورها می‌توان به تکنولوژی دست یافت
همچنین در این خصوص حسن علم‌الهدایی، رییس پارک علم فناوری خراسان، با تاکید بر اینکه میتوانیم به طور مشترک با برخی از کشورها در زمینه ایجاد تکنولوژی همکاری کنیم و همچنین تحت لایسنس میتوانیم خود صاحب تکنولوژی باشیم ، عنوان کرد: به اعتقاد من، میتوانیم با کشورهای هم‌سو و با کاری مشترک فناوری مورد نظر خود را ایجاد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه خود قادر به ایجاد فناوری هستیم، اظهار کرد: یا از طرف دیگر تحت لایسنس عمل کنیم یعنی در واقع مانند شرکت‌های دانش‌بنیان فناوری را خلق و تولید کنیم و یا با مهندسی معکوس آن فناوری را ارتقا دهیم. در واقع خود ما صاحب ایده فناورانه و آن محصول می‌شویم و در واقع زمانی که با مشکلی در فناوری خود مواجه شدیم، میتوانیم مشکل را به راحتی حل کنیم.
رییس پارک علم فناوری خراسان با تاکید بر اینکه ورود فناوری موجب وابستگی می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر کالا و فناوری وارد کنیم دارای معایب خاص خود است و در واقع بوی وابستگی می‌دهد و با اقتصاد مقاومتی، ساخت ایران، تولید داخلی و توسعه درون‌زا مغایرت دارد.
ورود تکنولوژی بایستی نزول پیدا کند
در ادامه فیروز ابراهیمی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، معتقد است که 80 درصد وارداتی که صورت می‌گیرد، بیشتر در زمینه کالای اولیه و سرمایه‌ای بوده و تنها 15 درصد است که کالا وارد می‌شود که باید این میزان کاهش یابد و باید بر روی تولید داخلی خود تمرکز کنیم.
ابراهیمی با بیان اینکه بایستی به سمت کم کردن واردات کالا برویم، افزود: این امر طبیعی است که تمرکز خود را بر این ۸۰ درصد قرار دهیم و اگر بتوانیم ۱۵ درصد را به سمت تکنولوژی و مواد اولیه ببریم، بسیار سودمندتر خواهد بود، اما در برخی موارد به دلایل مزایایی که وجود دارد ناچاریم کالایی را وارد کنیم.
مهندسی معکوس همیشه پاسخگوی نیاز ما نیست
همچنین رضا نوفرستی، رییس انجمن فنی مهندسی خراسان رضوی، عنوان کرد: البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که با وجود تحریم‌ها و با روش مهندسی معکوس توانستیم در برخی از حوزه‌ها مانند فولاد، ذوب‌آهن و... پیشرفت کنیم اما متاسفانه این امر بسیار زمان‌بر است. برای رسیدن به تکنولوژی جدید باید با سایر کشورها تعامل داشت.
وی با تاکید بر اینکه شرکت‌های بسیاری در کشور هستند که تقریبا بدون نیاز از واردات در زمینه فناوری فعالیت می‌کنند، خاطرنشان کرد: بسیاری از شرکت‌های دانش بنیاد در زمینه تکنولوژی فعالیت دارند و روز به روز شاهد پیشرفت آنها در عرصه‌های مختلفی اعم از پزشکی، صنعت و... هستیم، بطوری که برخی کشورها دارای این تکنولوژی‌ها نیستند.
رییس انجمن فنی مهندسی خراسان رضوی با بیان اینکه در سطح علمی در زمینه‌های متفاوت اعم از تعداد نیروی انسانی و متخصص، میزان هوش و... ما حرفی برای گفتن در دنیا داریم، اظهار کرد: اما به دلایل مختلف مانند عدم تعامل با دیگر کشورها، مسائل سیاسی و... بر روی روابط ما و به ویژه واردات تکنولوژی با سایر کشورها تاثیرگزار بوده است ولی میزان مقالات ما در زمینه‌های متفاوت که به چاپ می‌رسد، کم نیست.
مقرون به صرفه نبودن ورود تکنولوژی
حتی رضا فخر به عنوان یک واردکننده در گفت‌وگو با ایسنا بیان می‌کند که وارد کردن دستگاه‌هایی در زمینه تکنولوژی مقرون به صرفه نیست.
این واردکننده که ورود تکنولوژی را به کشور منطقی نمی‌داند، می‌گوید: تکنولوژی به ویژه در حوزه فناوری و الکترونیک بسیار گران بوده و صرفه اقتصادی را به ارمغان نمی‌آورد، البته باید به این نکته نیز توجه کرد که تاثیر نوسانات اخیر در بازار ارز، نبود بازار هدف مناسب، در دست نداشتن مواد اولیه و تعرفه‌های اخیری که ایجاد شده، کار را برای واردکنندگان از قبل نیز دشوارتر کرده و همچنین این عوامل از دیگر مسائلی بوده که مانع ورود تکنولوژی به کشور و یا استان ما می‌شود.
او با تاکید بر اینکه وارد کردن تکنولوژی در زمینه الکترونیک گران است، تاکید کرد: در کشورهایی مانند کشور ما سرمایه گذاری در این حوزه کمتر صورت می گیرد، زیرا تنوع کالا بالا بوده و دارای تکنولوژی گران قیمتی است، یک واردکننده هیچگاه دستگاهی در این خصوص وارد نمی‌کند زیرا مقرون به صرفه نیست و همچنین امکان تهیه مواد اولیه وجود ندارد.
واردات همیشه بد نیست
اما نگاه برخی دیگر از کارشناسان و مسئولان نسبت به مساله ورود تکنولوژی دیدگاه متفاوتی دارند؛ آنها لازمه پیشرفت و توسعه اقتصادی را در واردات تکنولوژی به کشور می‌دانند، به عقیده این کارشناسان، در واقع ما قادر به تولید کردن برخی مواد اولیه و یا کالایی نیستیم؛ بنابراین نیازمند واردات هستیم.
سید محسن خاوری هاشمی، رییس اتحادیه لوازم الکترونیک مشهد، با اشاره به اینکه تولیدکنندگان ما به این نتیجه رسیده‌‌اند که لازمه سوددهی و پیشرفت ورود تکنولوژی است، عنوان کرد: از این رو، کالایی وارد می‌شود اگر تا زمانی که درخواست و تقاضا کننده وجود داشته باشد اما به طور مثال اگر تکنولوژی وارد شود، در اقتصاد کشور تاثیر به سزایی نسبت به کالاهای ورودی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه بسیاری از کشورها به این نتیجه دست یافته‌اندکه کالاهای تولیدی صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به واردات دارد، ادامه داد: تقاضای بازار رابطه مستقیمی با ازدیاد تولیدکنندگان داشته است، در نهایت تولیدکننده سعی براین داشته که همواره تکنولوژی خود را به روز نگه دارد تا از بازارهای جهانی و رقبای خود عقب نماند.
ابراهیمی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، با بیان اینکه در برخی موارد به دلایل مزایایی که وجود دارد ناچاریم کالایی را وارد کنیم، تصریح کرد: در برخی از موارد ما نیاز به وارد کردن کالا داریم، البته ما باید انصاف داشته باشیم، ما از مجموع واردات به کشور بالغ بر ۸۰ درصد مواد اولیه کالای سرمایه‌ای است.
وی افزود: یعنی کالای ساخته شده در واردات رسمی ما حدود ۱۵ درصد بوده و مابقی آن مربوط به ماشین آلات و کالاهای سرمایه‌ای است. به عنوان مثال در شرایط حاضر نهاده‌های دامی و خوراکی نیاز به واردات داریم در حوزه روغن نیز نیازمند واردات هستیم. بایستی یک خیز بلند مدت و یک اجماع ملی انجام شود تا بتوانیم در یک بازه زمانی ۵ تا ۱۰ ساله این مباحث را مرتفع سازیم.
همچنین غیبی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی، عقیده داشته که گاهی خود کالا تکنولوژی را با خود همراه می‌کند و همچنین خاطرنشان کرد: به عنوان مثال کارخانه در خط تولید خود یا بخش بهره برداری، شرط بستن قرارداد این است که فناوری و دانش فنی آن کالا نیز وارد شود اما این امر در برخی جاها تشریفاتی و در بعضی جاها عملیاتی شده است.
علم‌الهدایی، رییس پارک علم فناوری خراسان، در این باره می‌گوید تنها زمانی باید تکنولوژی را وارد کرد که زمینه ساخت آن تکنولوژی و فناوری در کشور وجود نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در واقع به معنای واقعی کالا و تکنولوژی را وارد نمی‌کنیم مگر تکنولوژی و کالاهایی که در کشور موجود نیست و امکان ساخت آن وجود ندارد و یا به طور مشترک با برخی از کشورها در فناوری‌ها مشارکت کنیم.
لازمه پیشرفت تعامل با دیگر کشورهاست
آنچنان سرعت پیشرفت در زمینه تکنولوژی و فناوری روز به روز افزایش می‌یابد که هر روزه شاهد رشد صعودی بسیار زیاد آن هستیم. فناوری و تکنولوژی در همه جوانب زندگی انسان رخنه کرده و این به گونه‌ای بوده که به عضو جداناپذیری از انسان تبدیل شده است. برای دستیابی به این دسته از تکنولوژی و فناوری ما باید با دیگر کشورها تعامل داشته باشیم تا بتوانیم در دنیای مدرن و امروزی زندگی آسان‌تری برای خود و نزدیکانمان رقم بزنیم.
در این زمینه نوفرستی، رییس انجمن فنی مهندسی خراسان رضوی، تاکید بر این دارد که ما برای پیشرفت نیازمند تعامل با سایر کشورها هستیم.
وی بیان کرد: اما برای هر نوع از تکنولوژی نمی‌توان از روش مهندسی معکوس بهره برد، ما نمی‌توانیم برای هر تکنولوژی زمان صرف کنیم تا به آن برسیم چرا که سرعت رشد تکنولوژی و فناوری در جهان بسیار بالاست.
چه چیزی و چه زمانی وارد کردن اهمیت دارد
البته این نکته شایان ذکر است که باید در نظر داشت که چه مواردی باید در مساله واردات مدنظر قرار داد، گاهی این مساله اهمیت ندارد که تکنولوژی یا کالا وارد کنیم بلکه این اهمیت دارد که چه چیزی را در چه زمان و مکانی را وارد کنیم.
ابراهیمی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، در خصوص این مساله با تاکید بر اینکه واردات همیشه بد نیست، تاکید کرد: چه چیز وارد کردن و چگونه وارد کردن مهم است و چگونه ارزش افزوده ایجاد کردن اهمیت دارد، دنیا خودش را نمی‌تواند معاف از واردات بداند، این امر روشی عقلانی است اما ما بایستی همپوشانی بین واردات و چگونگی و نوع آن را بتوانیم ایجاد کنیم که این امر نیازمند تدبیر است.
همچنین غیبی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی، در این باره می‌گوید: این موارد به برنامه ریزی اصولی نیاز دارد که چه تکنولوژی با چه کیفیتی و در چه مقطع زمانی به کشور ورود پیدا کند که در برنامه‌ریزی‌ها کمتر به آن توجه شده است.
ورود تکنولوژی با چه مشکلاتی مواجه می‌شود؟
اکنون باید این مساله را بررسی کرد که اگر بخواهیم یک فناوری یا تکنولوژی را وارد کنیم با چه مشکلات و معضلاتی مواجه هستیم. همانطور که در سال های اخیر شاهد تحریم‌هایی دشوار بر اقتصاد کشور بودیم، این تحریم‌ها تمام عرصه‌های اقتصادی کشور را تحت تاثیر خود قرار داد.
در نهایت تمام واحدهای اقتصادی ما دست خوش تغییراتی شدند و یا در واقع به عبارتی دیگر ناچار به پذیر شرایط و تغییر در جهت بقا شدند که موجب رشد برخی در این زمینه‌ها شد. همچنین بسیاری از کشورهای پیشرفته فناوری و تکنولوژی خود را به راحتی بنا بر علایلی که کارشناسان به آن اشاره خواهند کرد، در دسترس ما قرار نمی‌دهند.
نوفرستی، رییس انجمن فنی مهندسی خراسان رضوی در خصوص موانع ورود تکنولوژی به استان و کشور عنوان کرد: یکی از موانع ما در این حوزه، تحریم‌ها بودند؛ برخی کشورها بسیاری از تکنولوژی نوین را در اختیار ما قرار نمی‌دهند، همچنین با توجه به نوسانات نرخ ارز، قیمت تمام شده برای هر نوع تکنولوژی بیشتر خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه تکنولوژی که از کشورهای اروپایی وارد می‌شود، نوین نیست، خاطرنشان کرد: اصولا کشورهای پیشرفته تکنولوژی نوین را به کشورهای خاورمیانه واگذار نمیکنند و همواره پس از 10 تا 15 سال آن تکنولوژی را در اختیار ما قرار می‌دهند، شاید بتوانیم با مهندسی معکوس به آن تکنولوژی دست پیدا کنیم.
کشورهای پیشرفته تکنولوژی نوین را در اختیار کشورهای خاورمیانه نمی‌گذارند
نوفرستی با اشاره به علت عدم واگذاری تکنولوژی نوین کشورهای پیشرفته به کشورهای خاورمیانه تصریح کرد: در دنیای اقتصادی، کشورهای پیشرفته نیز یک بنگاه به شمار می‌روند، تکنولوژی جدید خود را به چند کشور می‌فروشند و بعد از آن که سود بسیاری کسب کرده‌اند و اگر آن تکنولوژی عمومیت پیدا کرد و به تکنولوژی بالاتری دست یافته‌اند، امتیاز آن را به بقیه واگذار می‌کنند، بنابراین تا حد امکان از فناوری خود استفاده می‌کنند.
رییس انجمن فنی مهندسی خراسان رضوی ادامه داد: در حال حاضر ما تکنولوژی یا ماشین‌آلاتی را مشاهده می‌کنیم که مدت زمان بسیاری است که وارد شده اما باید از خارج از کشور متخصصی بیاید تا دستگاه را راه‌اندازی کند. همچنین شاهد آن هستیم که تاکنون نقشه دستگاه را در اختیار نداریم. علت این امر آن است که کشورهای دارای آن تکنولوژی از این راه درآمد کسب می‌کنند.
بار دیگر شاهد تاثیر تحریم‌ها هستیم
علم‌الهدایی، رییس پارک علم و فناوری استان، در این باره اظهار می‌کند: بنابراین اگر صنعتی بر اساس تکنولوژی که وارد کردیم بنا شود، ممکن است با مشکلاتی مواجه شویم که در نهایت ما به متخصصین خارجی نیاز داشته باشیم. همچنین اگر در شرایط تحریم باشیم ممکن است که این متخصصین را در اختیار ما قرار ندهند.
در همین راستا ابراهیمی در خصوص موانع وارد کردن تکنولوژی عقیده دارد که بخش خصوصی مشکلی نداشته، چون همیشه خواهان بهسازی و نوسازی کارخانه‌های خود بوده و تکنولوژی خوبی را وارد کند اما آنچه که در کشور ماست، درواقع موانعی است که عمدتا در حوزه دولت وجود داشته است، به عنوان مثال در برخی از موارد ما تحریم بودیم و نمی‌توانستیم هر نوع تکنولوژی را وارد کنیم و فعال اقتصادی در این زمینه نقشی ندارد.
نظام بانکی ما قدرت کافی ندارد
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی اضافه کرد: در برخی از موارد نیز که دیگر کشورها می‌خواهند تکنولوژی را در اختیار ما قرار دهند، نظام بانکی ما قدرت انتقال و تعهد آن پول را ندارند و همچنان مشکلات تحریم‌های بانکی ما متحمل می‌شویم، فرض را بر این بگیریم اگر این دو موضوع اصلی را مرتفع سازیم، برای وارد کردن دانش فنی و تکنولوژی ماشین‌آلات نیازمند سرمایه‌های بانک‌ها هستیم، با این نرخ تسهیلات بالای بانکی برای هیچ صنعتی توجیه اقتصادی ندارد و و حتی حاشیه سود آن نیز نصف این نرخ نیز نخواهد شد.
ابراهیمی این فعال در بخش خصوصی باور دارد که اگر بخواهیم مشکل به صورت ریشه‌ای رفع شود، دولت ارزی با نرخ منطقی و معقول در اختیار تولیدکنندگان و کارخانه داران قرار دهد تا بتوانیم صنعت خود را تجهیز کنیم.
همچنین غیبی در خصوص اینکه تحریم‌ها و تغییرات نرخ ارز تاثیری بر ورود تکنولوژی به کشور دارد، خاطرنشان کرد: دنیا با محوریت آمریکا، اساسا با ورود هر نوع تکنولوژی به داخل کشور مخالف است و به ما آن را در قالب تحریم ها نشان می‌دهند.
مشکلات زیادی از قیبل نوسانات نرخ ارز، حمایت کم و بیش دولت، نرخ بالای تسهیلات بانکی، تحریم‌ها و مخالفت‌های شدید دولت ترامپ و بسیاری دیگر از مشکلات دست به دست هم داده تا شرایط را برای تولیدکنندگان، صادرکنندگان، واردکنندگان و از همه مهم‌تر مردم دشوارتر سازد، اما همه ما با یاری و همکاری یکدیگر بر تمامی این مشکلات مقاومت کرده و برای دستیابی به موقعیت‌ها و موفقیت‌ها و پیشرفت‌های هر چه بیشتر تلاش می‌کنیم.
خودمحوری و خوداتکایی تنها زمانی محقق خواهد شد که با تکیه بر دانش فنی و علوم خود، تعامل با دیگر کشورها، کم کردن واردات و افزایش صادرات در راستای توسعه کشور گام‌های بلندی برداریم.
